Патувањето во земјите на Европската унија ќе изгледа поинаку од мај следната година. Од средината на 2025 година, сите патници кои немаат пасош од земја на ЕУ ќе мора да добијат дозвола за влез во земјите на ЕУ или Шенген.

ETIAS го претставува Европскиот систем за информации и овластување за патување, чија цел е да ја подобри безбедноста на земјите-членки на ЕУ во Шенген зоната. Системот ќе работи со евидентирање на податоците на патниците кои патуваат без ЕУ пасош.

Практично, тоа ќе значи дека доколку некој од граѓаните на Македонија, на пример, сака да отпатува во некоја од земјите-членки на Европската унија од средината на следната година, ќе мора однапред да ја пријави посетата и да плати седум евра за тоа. Тоа не е виза, туку систем за посетители од земји на кои не им е потребна виза за влез во Европа. Оние на кои моментално им е потребна влезна виза сепак ќе треба да аплицираат за нив.

Системот ETIAS е моделиран по програмата за укинување на визите ESTA, која беше воведена од САД во 2009 година. Овој систем е независен од другите сместувачки и „туристички“ даноци кои веќе се наплаќаат низ Европа. Еве се што треба да знаете за него.

Кој и колку ќе треба да се плати?

Граѓаните на околу шеесетина земји кои не се членки на ЕУ, на кои во моментов не им е потребна виза за влез во ЕУ, ќе мора да се пријават кога патуваат во земјите на ЕУ. Меѓу нив е и Србија. Ќе чини седум евра и ќе покрива повеќекратни влезови за три години или додека не истече важноста на пасошот.

Оние на кои моментално им е потребна виза за влез во ЕУ, од друга страна, сепак ќе треба да аплицираат за една.

Жителите на ЕУ се ослободени, без оглед на националноста.

Како ќе функционира?

Патниците ќе треба да побараат дозвола за влез во ЕУ пред да патуваат преку онлајн апликација.

Апликациите треба да се обработат во рок од неколку минути, а најдоцна во рок од 96 часа, предвидува ЕУ. Сепак, тие предупредуваат дека „може да се побара од некои апликанти да дадат дополнителни информации или документација или да учествуваат во интервју со националните власти, што може да потрае и до дополнителни 30 дена“. Затоа, тие предлагаат да не резервирате лет или сместување пред да добиете потврда.

Кои други туристички такси има во Европа?

Повеќето градови во континентална Европа сега наплаќаат „туристичка такса“ за ноќевања – обично неколку евра се додаваат на сметката на крајот од престојот. Ако престојувате во сместување што сте го резервирале преку Airbnb, домаќините често ќе ви наплатат при пристигнувањето.

Даноците обично одат за јавните услуги кои се засегнати од посетителите, како што се собирање ѓубре, чистење улици.

Така, на пример, градските власти на Барселона во 2022 година најавија дека ќе ја зголемат туристичката такса во следните две години. Од 2012 година, посетителите на главниот град на Каталонија, покрај регионалната туристичка такса, мораа да доплатат и за обиколка на самиот град.

Од април минатата година таа доплата е зголемена на 2,75 евра, а вториот бран поскапувања се очекува на 1 април, кога таксата ќе скокне на 3,25 евра. Таксата се однесува на посетителите кои престојуваат во официјалните туристички сместувачки капацитети, а од градскиот совет велат дека средствата ќе бидат наменети за финансирање на градската инфраструктура, поправка на патишта и подобрување на услугите за автобуски превоз.

Почнувајќи од оваа година, Валенсија воведува туристички такси за патниците кои престојуваат во сите видови сместување во регионот, вклучувајќи хотели, хостели, апартмани и кампови.

Официјално наречена „Туристичка такса на Валенсија“, таа ќе стапи на сила оваа година, но точниот датум се уште не е објавен. Посетителите ќе треба да платат меѓу 0,5 и 2 евра за ноќ, во зависност од избраното сместување до седум ноќевања. Патниците на крстарење ќе плаќаат по 1,5 евра дневно.

Во Австрија се плаќа данок по ноќевање, што варира од регион до регион. Во Виена или Салцбург треба да платите дополнителни 3,02 отсто од сумата што ја плаќате за хотелско сместување по лице, а овој данок се нарекува „Tourismusgesetz“ или „Berherbergungsbeiträge“.

Туристичката такса во Белгија исто така се наплаќа по ноќ, а понекогаш е вклучена во сместувањето, а понекогаш е наведена како посебна цена, поради што треба внимателно да ја проверите вашата сметка. Во Антверпен и Бриж данокот се наплаќа по соба, а во Брисел варира во зависност од големината и рејтингот на хотелот. Обично е околу 7,50 евра.

Бугарија применува туристичка такса за ноќевање. Цената е ниска и варира по регион и класа на хотел и е околу 1,50 евра.

Туристичката такса во Грција зависи од бројот на ѕвездите на хотелот во кој престојувате, односно од бројот на соби што ги изнајмувате, а најниската е околу четири евра по соба. Тамошното Министерство за туризам го воведе данокот со цел да се намали задолженоста на државата.

Хрватска ги зголеми туристичките такси во 2019 година, но само за екот на летната сезона. Посетителите плаќаат околу 1,33 евра од ноќ.

Што е со патниците на крстарење?

Патувањата се лоши за животната средина, како и за градовите – затоа што се преплавени со туристи кои не трошат многу пари затоа што веќе се згрижени на бродот.

Некои градови одговорија со воведување данок на патниците на крстарење. Ако бродот се закотви во Барселона 12 часа или повеќе, патникот ќе плати 4,75 евра (регионалната такса е 3 евра, а градската доплата е 1,75 евра). Посетителите на Амстердам кои доаѓаат на крстарење плаќаат осум евра. Ова важи само за бродови кои се јавуваат во текот на денот – ако крстарењето започнува или завршува во Амстердам, или ако се преноќи во градот, патникот е ослободен од оваа исплата.

Сепак, не се оданочуваат само бродовите за крстарење. Италија има „contributo di sbarco“ или придонес за слетување што патниците кои не се резиденти мора да го платат кога ќе пристигнат на островите, било со јавен траект или со приватен брод. Цената ја одредуваат локалните власти.

Дали постои само во Европа?

Не. Многу американски држави наплаќаат „такси за сместување“, плус многу американски хотели додаваат „такса за одморалиште“, која дури и не оди во заедницата. Даноците се стандардни и на Карибите, каде што обично се додаваат на хотелските такси. Има влезен данок за туристите кои доаѓаат во Нов Зеланд и такса за заминување за туристите кои ја напуштаат Јапонија.